Din ve Bilim İlişkisi: Kompleks Bir Konu

Din ve bilim arasındaki ilişki, insanlık tarihi boyunca tartışmalı ve kompleks bir konudur. Din, insanların inançlarına ve yüksek değerlerine dayanarak bir yol haritası çizerken, bilim, doğal dünyanın objektif bir şekilde incelenmesiyle ilgilenir. Bu iki konu arasındaki ilişki, sıklıkla zıtlık olarak tartışılsa da, aslında daha da karmaşık bir yapıya sahiptir.

Bazıları dinin bilimin ilerlemesine engel olduğunu söylerken, bazıları da bilimin tanrıyı yok saydığını düşünürler. Ancak, gerçek şu ki din ve bilim, insanlığın anlayışı için birbirini tamamlayan iki önemli alanı temsil eder. Din, insanlara ahlaki bir çerçeve sunarken, bilim, insanlığın doğal dünyayı anlaması için araçlar sağlar.

Bu ilişkinin karmaşıklığı, bazı örneklerle daha da açıklığa kavuşturulabilir. Örneğin, Galileo, Dünya’nın Güneş etrafında döndüğüne dair bulgularını açıkladığında, kilisenin tepkisi sert olmuştu. Ancak, bu fikir daha sonra bilimin kabul ettiği gerçeklerden biri haline geldi. Benzer şekilde, günümüzde de bazı kişiler, evrim teorisinin dini inançlarına uygun olmayan bir fikir olduğunu düşünse de, bilim açık bir şekilde evrimin varlığını destekleyen kanıtlarla doludur.

Birinci Alt Başlık: Tarihsel Bakış Açısıyla

Din ve bilim arasındaki ilişki aslında tarihsel olarak da oldukça kompleks bir konudur. İlk çağlarda bilim ve din, birbirlerinin tamamlayıcısı durumundaydı. Tıp gibi bilim dalları, din adamlarının ilgi alanlarına girer, bilimsel çalışmaların yapılabilmesi için de dinsel bir dayanak gereklidir düşüncesi hakimdi. Ancak Rönesans ile birlikte bilimin gelişimi hız kazanmış, kilisenin egemenliği de güçlenmiştir. Bu dönemde kilise, bilim adamlarını yönlendirmeye, araştırmalarını sınırlamaya ve eleştirmeye başlamıştır. Özellikle Galileo Galilei gibi içinin bilimsel gerçeklerle dolu olduğu düşünülen bilim adamları, kilise tarafından engellenmiş ve bazı durumlarda cezalandırılmıştır.

18. yüzyılda ise Aydınlanma çağı, bilimsel çalışmaların özgürlüğünü savunmuş ve dinle bilimin ayrılması gerektiği fikrini ortaya atarak, böylece din ve bilim arasındaki tartışmalar derinleşmiştir. Darwin’in evrim teorisi, yaratılış inancı gibi dinsel inançlarla çeliştiği için, bilim ve din arasındaki çatışmayı daha da arttırmıştır. Daha sonra Einstein’ın görelilik teorisi ise, din ve bilim arasındaki tartışmaları biraz olsun yatıştırmıştır. Einstein, bilim ve dinin birbirlerini tamamlayabileceği fikrini savunmuş ve evrenin düzen ve denge içinde olduğunu, bu dengenin de bir yaradan kaynaklandığını dile getirmiştir.

Günümüzde ise din ve bilim arasında henüz tam bir uzlaşı sağlanamamıştır. Bazı bilim adamları, dinsel inançları reddederek ve bilimsel teorilere dayanarak evrenin oluşumunu açıklarken, bazı dindarlar da yaratılış inancını benimseyerek, evrenin yaradılışını açıklamaktadırlar. Din ve bilim arasındaki tartışmalar, farklı bakış açılarındaki insanların birbirlerini anlamaya çalışmaları ve diyalog içinde olmaları ile daha faydalı bir hale gelebilir.

İkinci Alt Başlık: Modern Yaklaşımlar

Din ve bilim arasındaki modern düşünce akımları ve yaklaşımlar, son yüzyılda oldukça önemli bir tartışma konusu haline geldi. Bu noktada, din ve bilim arasındaki ilişkinin nerede olduğu, etkileşimlerinin niteliği ve doğası, çatışmaları ve benzeri konulara dair birçok görüş ortaya atıldı. Bu konuda ortaya çıkan ilk akım, pozitivizm olarak adlandırılan düşünce akımıdır. Pozitivistler, bilime dayalı olmayan her tür düşünceden uzak durulması gerektiğini savundular. Bilimsel yöntemlerin tüm diğer yöntemlerden daha üstün olduğunu ve onun haricindeki her şeyin insan aklı tarafından üretilen saçma ve inanç dışı düşünceler olduğunu belirttiler.

Ancak günümüzde, din ve bilim arasındaki modern düşünce akımları artık pozitivizm’den farklı önermeler sunmaktadır. Bilimin tek kaynak olarak kabul edilmesi ve diğer tüm inanç sistemleri aleyhinde bir tavır sergilenmesi yerine, bilimle birlikte diğer inanç sistemlerinin de kabul edilmesi ve bir arada var olmalarının mümkün olduğu ortaya atılmaktadır. Din ve bilim arasındaki etkileşimleri sadece çatışma yönünden değil, bir işbirliği modeli olarak da düşünmek mümkündür. Özellikle, ruhani liderlerin bilime olan ilgisi ve bilim insanlarının dini öğretilere karşı olan ilgisi, bu noktada büyük bir öneme sahiptir.

Ayrıca, din ve bilim arasındaki modern düşünce akımları konusunda ortaya çıkan bir diğer önerme de “postmodernizm”dır. Bu yaklaşım, insanın gerçeği kaynağı olarak bilimsel metodları kabul etmemesi gerektiği düşüncesine sahiptir. Postmodern teoriler, bilimsel doğruluğun tam olarak ölçülemeyeceğini ve farklı insanların farklı gerçekler yaratabileceğini savunur. Bu yaklaşım, bilimsel metodların her zaman doğru sonuçları vermediğini söylerken, aynı zamanda insanların duygularının ve düşüncelerinin de bir gerçeklik taşıyabileceğini öne sürmektedir.

Sonuç olarak, din ve bilim arasındaki modern düşünce akımları ve yaklaşımları, bu konuda yürütülen tartışmaların önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu yaklaşımların, tarihsel ve postmodern düşüncelere göre daha farklı önermeler sunması dikkat çekmektedir. Ancak her iki yaklaşım da, din ve bilim arasındaki ilişkiye ve etkileşimlere farklı açılardan bakmaktadır. Bu sebeple, konunun bütün boyutları ile ele alınarak, tartışılması ve değerlendirilmesi gerekmektedir.

Birinci Alt Alt Başlık: Diyalektik Materyalizm

Marksist yaklaşım, din ve bilim arasındaki ilişkiyi yorumlarken diyalektik materyalizmi kullanır. Diyalektik materyalizm, maddenin sonsuzluk ve hareketlilik ilkesine dayanan bir felsefi düşünce sistemidir. Bu sistemde, dünya sürekli olarak değişime uğrar ve bu değişim sırasında da çelişkiler ortaya çıkar. Bu çelişkiler, yeni bir düzenle çözümlenir ve süreç bu şekilde devam eder.

Marksist yaklaşıma göre, din ve bilim arasındaki çatışma, temel olarak sınıf mücadelesi ile ilişkilidir. Sınıf mücadelesi, toplumun farklı kesimlerinin çıkarlarının çatışmasıdır. Din ve bilim arasındaki çatışma da, toplumun farklı kesimlerinin farklı dünya görüşleri nedeniyle çıkarları arasındaki bir çatışmayı yansıtır.

Marksist yaklaşım, bilimin dinin yerini alacağı bir gelecek hedeflemektedir. Bu nedenle, bilimin gelişmesi için dinin engellerini ortadan kaldırmak gerekmektedir. Marksistler, dinin insanların gerçekleri keşfetmesi ve kendi tarihini yönetmesi için gerekli olan bilgiyi sınırladığına inanır. Dinin bilimden ayrılması gerektiğini savunan Marksistler, bilimin, sosyal açıdan faydalı olacak şekilde kullanılması gerektiğine inanırlar.

Bunun yanı sıra, Marksist yaklaşım, bilimin sınıfsal bir karakter taşıdığını ve egemen sınıfın çıkarları doğrultusunda şekillendiğini savunur. Bu nedenle, bilimin özgürleştirilmesi için sınıfsız bir toplumun gerekliliğine inanılır.

Marksist yaklaşımın din ve bilim ilişkisine bakışı, din ve bilim arasındaki çatışmanın bir sınıf mücadelesinden kaynaklandığına işaret eder. Buna göre, bilimin özgürleştirilmesi için dinin ortadan kaldırılması ve sınıfsız bir toplumun kurulması gerekmektedir.

İkinci Alt Alt Başlık: Postmodern Yaklaşımlar

Postmodernizm, farklı disiplinler arasındaki ilişkileri ele alan bir akım olarak din ve bilim arasındaki ilişkiyi de tartışmaktadır. Postmodern yaklaşımlar, din ve bilim arasındaki ayrımın yapay olduğunu ve ikisinin de birbirinden etkilendiğini öne sürmektedir.

Postmodernizm, bilimsel gerçeklerin değişken olduğunu ve toplumsal koşulların, dilin ve kültürel inançların bilimsel çalışmaları etkilediğini savunmaktadır. Böylece, dinin bilimi etkilediği kadar, bilimin de din üzerinde etkisi olduğunu iddia etmektedir.

Ancak, postmodernist yaklaşımların din ve bilim arasındaki ilişkiyi ele alırken eleştirmenleri, bu yaklaşımların hemen her şeyi eleştirip, alternatif bir teori ya da çözüm sunmadığını söylemektedirler. Ayrıca, bu yaklaşımların bilimde sistematik yöntemlerin ve objektif gerçekliğin önemini göz ardı ettiği eleştirileri de mevcuttur.

Özetle, postmodernizmin din ve bilim arasındaki ilişkiye getirdiği eleştiri ve önermeler, diğer yaklaşımları da değerlendirmemize yardımcı olabilir. Ancak, her ne kadar eleştiriler haklı olsa da, bilimsel gerçekliğe dayalı objektif doğruluk bilinci ve ileriye dönük keşifler için yürütülen bilimsel araştırmaların önemi göz ardı edilmemelidir.

Üçüncü Alt Başlık: Din, Bilim ve Etik

Din ve bilim ilişkisi sadece epistemolojik değil aynı zamanda etik yönleriyle de ele alınması gereken kompleks bir konudur. Din, özellikle de ahlaki değerleri vurgulayan dinler, bilimi ve teknolojiyi etik değerler çerçevesinde kullanmaları yönüyle önemlidir. Ancak, bu alanda da bazı sorunlar ve çatışmalar ortaya çıkabilmektedir.

Bunlardan en temel sorun, bilim ve teknolojinin etik sınırlarını belirlemekte yaşanan güçlüklerdir. Özellikle, hayvan ve insan deneyleri gibi konularda bu sınırlar aşılabilmektedir. Din ise bu tür çalışmalarda hayvan hakları veya insan onuru gibi konuların öncelikli olduğunu düşünmektedir. Bu nedenle, din ve bilim arasında etik açıdan farklı yaklaşımlar ortaya çıkabilmektedir.

Hayvan deneyleri konusunda özellikle, bilim insanları hayvan öldürmek zorunda kalırken din ise hayvanların korunmasını önemsemektedir. Ancak bu noktada, bilim insanları hayvan deneylerinin hastaların hayatını kurtaracak yeni ilaçların geliştirilmesine katkıda bulunduğunu söylemektedir. Bu nedenle, bu görüş ayrılıkları etik bir çatışmaya dönüşebilir.

Diğer bir önemli konu ise insan deneyleri konusudur. Bilim insanları bazı durumlarda insanlar üzerinde deneyler yapmak zorunda kalırlarken din ise insanların onuruna saygı duymaktadır. Bu nedenle, bilim insanları insan deneyleri yaparken gönüllülük ilkesine ve etik kurullara uygun şekilde çalışmalıdır.

Din ve bilim arasındaki etik çatışmaların yanı sıra, toplumda etik değerler açısından farklı görüşler de oluşabilmektedir. Örneğin, biyoteknoloji, insan üreme teknolojileri, insan klonlama ve genetik mühendislik gibi konular toplumda etik tartışmalar meydana getirmektedir. Bu açıdan din ve bilim arasındaki etik ilişkilerin tartışılması gerekmektedir.

Sonuç olarak, din ve bilim arasındaki etik ilişkiler sadece ahlaki değerlere dayanan dinler yönünden değil aynı zamanda insan hakları, hayvan hakları, doğa koruma ve yaşam hakkı açısından da ele alınması gereken önemli bir konudur. Bu noktada, din ve bilim arasındaki diyalog ve işbirliği, toplumdaki etik değerlerin daha sağlıklı bir şekilde belirlenmesine yardımcı olacaktır.

Birinci Alt Alt Başlık: Hayvan Deneyleri ve Etik

Hayvan deneyleri, bilimsel çalışmaların en önemli araçlarından biridir fakat hayvan hakları savunucuları tarafından etik açıdan tartışmalı bir konudur. Dinlerin farklı yaklaşımları da hayvan deneyleri konusundaki etik meselelere farklı açılardan bakmaktadır.

İslam dininde hayvanlara kötü davranmak kesinlikle yasaklanmıştır. Bu nedenle İslam ülkelerinde hayvan deneyleri düzenleyen uluslararası kuruluşlar bu konuda dikkatli olmak zorundadır. Hristiyanlıkta ise hayvanların insana hizmet etmek için yaratıldığına inanılır. Bu sebeple hayvan deneylerine karşı çıkan Hristiyan gruplar, alternatif yöntem ve tekniklerin kullanılmasını savunmaktadır.

Yahudilikte ise, hayvanların deney amaçlı kullanımı da dahil olmak üzere hayvanlara karşı insancıl davranışlar sergilenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Genellikle hayvanlara zarar vermeden yarar sağlanabileceğini belirten Yahudilik, hayvan deneyleri konusunda da ahlaki ve etik yasaları dikkate alır.

Bu açıdan bakıldığında, dinler hayvan deneyleri konusunda farklı yaklaşımlar sergilese de hepsinin ortak noktası hayvanların zarar görmemesi gerektiği ve insancıl davranışların gösterilmesi gerektiğidir.

İkinci Alt Alt Başlık: İnsan Deneyleri ve Etik

İnsan sağlığı ve davranışı hakkında bilgi edinmek için yapılan insan deneyleri, etik açıdan hassas bir konudur. Din ve bilim arasındaki etik anlayışlarına göre, insan deneyleri yapmak ya da insanları risk altına sokmak doğru değildir.

Bilime göre, insan deneyleri bilimsel ilerlemenin önemli bir parçasıdır ve yeni tıbbi bilgilerin öğrenilmesine ve sağlıklı tedavilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir. Ancak, bu tür deneylerin etik olmayan uygulamaları da bulunmaktadır.

Din, insan hayatının kutsal bir değeri olduğuna inanır ve bireylerin hayatlarının korunması ve iyileştirilmesi için mücadele eder. İnsanların bilimsel çalışmalar için kullanılması ve risk altına sokulması din açısından kabul edilemez bir durumdur. Bu nedenle, insan deneylerinin yapıldığı durumlarda din etiği, bilim etiğiyle çatışabilir.

Bu konuda yapılan tartışmalar sonucunda, bugün din etiğinin birçok modern yönelimi, insana yönelik deneylerin etik olmadığı görüşüne katılmaktadır. Ancak, bilim insanları, insan deneylerinin etik standartlara uygun bir şekilde yapılması için çaba harcamakta ve bunu sağlayan yasal düzenlemeler yapmaktadır.

Kısacası, insan deneyleri konusunda din ve bilim arasında farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Bilim, insan deneylerinin özellikle tıp alanında ilerleme sağlamasına yardımcı olduğunu düşünürken, din etiği, insanların hayatını riske atmak ve onlara zarar vermekten kaçınmak için bu tür deneylerin yapılmasına karşı çıkar.

Dördüncü Alt Başlık: Din ve Bilimde Ortak Noktalar

Din ve bilim, yüzyıllardır birbirleriyle zıt görüşler olarak kabul ediliyordu. Ancak günümüzde, din ve bilimin birbirleriyle çatışmadan da işbirliği yapabilecek yönleri olduğu kabul edilmekte.

Bilim alanında çalışan pek çok kişi, dini görüşlerin, onların çalışmalarında olumlu bir motivasyon kaynağı olduğunu düşünmektedir. Özellikle doğal dünyayı anlamak için yapılan bilimsel çalışmalar, dinin insanlığa sunduğu hayat görüşü ile uyumlu bir şekilde ilerleyebilir. Bu noktada, din ve bilimin karşılıklı dayanışması sayesinde daha etkili ve anlamlı çalışmalar gerçekleştirilebilir.

Bunun yanı sıra, bilime dayalı din yaklaşımları da ortaya çıkmıştır. Örneğin, evrim teorisine karşı oluşan ve “yaratılışçılık” olarak adlandırılan akım, dini inanışlarla bilimsel teorileri birarada ele almaya çalışır. Ancak, bu tür yaklaşımlar eleştirilere de maruz kalmaktadır.

Özetle, din ve bilim arasındaki ortak noktalar ve dayanışma örnekleri, bugün birçok bilim insanı ve dindar tarafından incelenmektedir. Her iki alanın da insanlığın doğasını kavrama, dünyayı anlama ve medeniyetin gelişmesine katkı sağlama amacı ortak olduğundan, bu ortaklıkların devam edeceği söylenebilir.

Birinci Alt Alt Başlık: Bilimde Dini Motivasyonlar

Bilim ve din tarihsel olarak iki ayrı alan olarak kabul edilirken, günümüzde bu ikili arasındaki bağlantılar giderek artmaktadır. Bilimsel çalışmaların arkasındaki motivasyonların dini kökenli olabileceği düşünülmektedir.

Bilim adamları, dini motivasyonlarla yürüttükleri çalışmaların daha başarılı olduğunu ve daha verimli sonuçlar verdiğini düşünebilmektedir. Aslında, bazı araştırmacılar çalışmalarında belirli bir amacı gerçekleştirmek için dinlerini kullanırlar.

Bilimde dini motivasyonlar, özellikle tıp alanında oldukça yaygındır. Bazı doktorlar, insan hayatını iyileştirmek ve çaresiz hastalar için umut vermek için dini değerleri kullanırlar. Bu tür çalışmaların belirli bir anlamı ve amacı vardır ve bu nedenle başarıya daha kolay ulaşabilirler.

Bununla birlikte, dinin bilime motivasyon olarak kullanılması, çeşitli etik sorunları da beraberinde getirebilir. Örneğin, bir doktor, öngörülen tedaviden farklı bir tedavi yöntemini hastasına uygulamaya karar verirse, bu etik bakımdan doğru mu değil mi konusu tartışma konusu olabilir. Ancak, bu tür durumlarda dini motivasyonlar bir bakıma doktor ve hastanın birbirlerine karşı anlayışlarını pekiştirebilir.

Birçok bilim adamı, dini motivasyonlar konusunda farklı düşüncelere sahiptir. Kendi inançlarına göre hareket eden bilim adamları, çalışmalarında kendi inançlarını somutlaştırmakta hiçbir sakınca görmezler. Ancak, bilimin özü, önyargılardan arındırılmış olması gerektiğidir.

Bilim, nesnel bir araştırma alanıdır ve önyargılar, yanlış yönlendirmelere neden olabilir; bu nedenle, bilim adamlarının önyargılı düşünceleri bırakarak, objektif bir şekilde çalışmalarına odaklanması gerekmektedir.

İkinci Alt Alt Başlık: Bilime Dayalı Din Yaklaşımları

Din ve bilim arasındaki ilişki her zaman tartışma konusu olmuştur. Ancak bazı dinler, bilimsel yöntemleri kullanarak inançlarını yüceltmek için bilime dayalı yaklaşımlar benimsemiştir. İşte, bilime dayalı din yaklaşımlarına örnekler:

Bu yaklaşımların eleştiri aldığı da bir gerçektir. Din ve bilim arasındaki uzlaştırılamaz farklılıklara sıklıkla dikkat çekilirken, bilime dayalı din yaklaşımlarının, bilimsel temelleri zayıf veya yanlış, yol açtıkları sonuçlar hatalı veya etik dışı olabilir. Örneğin, yaratılışçılık teorisinin evrim teorisine karşı çıktığı tartışılmıştır ve İslamcıların dinî temellere dayalı terörist eylemleri de eleştirilmiştir.

Beşinci Alt Başlık: Geleceğe Doğru

Din ve bilim arasındaki ilişki her zaman tartışmalı ve kompleks bir konu olmuştur. Ancak, gelecekte bu ilişkideki beklentiler ve yönelimler belirginleşmeye başlamaktadır. Yeni nesil akademisyenler, keşfedilmemiş konuları araştıracak ve tartışacaklar. Bilim insanları, teknolojik yeniliklerle birlikte dinlerin birçok konudaki görüşlerinin değişmesine yol açacağı tahmin edilen yeni bilimsel keşiflere dair tartışmalar daha fazla olacaktır.

Bu doğrultuda, din ve bilim arasında daha fazla diyalog ve işbirliği beklenmektedir. Din adamları, bilimin dini inançlara uygun olup olmadığını belirleyebilirken, bilim adamları da dinin toplumsal ve kültürel etkilerini inceleyebilirler. Bununla birlikte, diyalogun bazı zorluklarla karşılaşacağı da tahmin edilmektedir. Din ve bilim arasındaki farklı yaklaşımların, inançların ve kültürlerin birleşmesi sağlanarak, çatışmalar ve anlaşmazlıkların önüne geçilebilir.

Bunun yanı sıra, bütüncül bakış açısına sahip dinlerin bilimle olan ilişkisi de ön plana çıkabilir. Bu yaklaşıma göre, din ve bilim insanları belirli konularda bir araya gelerek, insanlığın ortak çıkarları doğrultusunda çalışmalar yürütebilirler. Böylece, bilimsel keşifler ve teknolojik yeniliklerin dini bağlamda tartışılması ve yorumlanması mümkün hale gelir.

Son olarak, din ve bilim arasındaki ilişki, gelecekte insanlığın karşılaşacağı merkezi konulardan biri olacaktır. Küresel ısınma, çevre sorunları, sağlık ve yaşam gibi konuların çözümü için, din ve bilim arasında işbirliğine ihtiyaç duyulacaktır. Bu karşılıklı diyalog, insanlığın yararına olan birçok alanda ilerleme sağlayacaktır.

Birinci Alt Alt Başlık: Din ve Bilimde Diyalog ve İşbirliği

Din ve bilim arasındaki ilişki hakkında tartışmalar yüzyıllardır devam ediyor. Fakat son yıllarda, diyalog ve işbirliği konuları daha fazla tartışılır hale geldi. Bu yaklaşımın yararları birçok alanda görülebilir. Özellikle din ve bilim arasında olası zorlukların üstesinden gelinmesi ve ortak bir noktada buluşulması açısından önem taşır.

Birçok dinde bilime saygı duyulduğu için diyalog ve işbirliği mümkün hale gelir. Bilim insanları ve din adamları, her iki alanda da çalışan insanlar olarak bilgi ve tecrübelerini paylaşarak daha aydınlatıcı sonuçlara ulaşabilirler. Din ve bilim arasındaki diyalog, insanlığı daha iyi anlamak, sosyal ve kültürel sorunlara çözüm bulmak, ortak bir gelecek tasarlamak açısından büyük önem taşır.

Bununla birlikte, bu yaklaşımda kalıcı bir diyalog ve işbirliği kurmak kolay değildir. Din ve bilim arasında farklı fikirler ve görüşler oluşabilir. Bir konuda fikir ayrılıkları olması, diyalog ve işbirliği için bir engel değildir. Ancak farklı kaynaklardan beslenen bu iki alanın farklı dünyalar olması da mümkündür. Bu sebeple karşılıklı saygıya dayalı bir diyalog süreci ve işbirliği, nasıl yapılabileceği konusunda karşılıklı anlayışın oluşması önem taşır.

Özetle, din ve bilimi birbirinden ayrılan iki farklı dünya olarak değil, birbirlerini tamamlayan ve birlikte yürüyen iki alan olarak görmek önemlidir. Bunun için diyalog ve işbirliği konularının daha fazla tartışılıp geliştirilmesi gereklidir. Böylelikle hem din hem de bilim adamları, ortak hedeflere ulaşmak için daha iyi işbirliği yapabilirler.

İkinci Alt Alt Başlık: Din ve Bilimde Bütüncül Yaklaşımlar

Din ve bilim arasındaki ilişkinin tartışıldığı bir diğer yaklaşım ise bütüncül yaklaşım olarak adlandırılır. Bu yaklaşıma göre, din ve bilim birbirinden ayrılmaz ve tamamlayıcıdır. Bütüncül yaklaşıma göre, din ve bilim insanların evreni anlama ve kontrol etme çabalarına katkıda bulunur. Bu yaklaşım, her birin kendine has bir işlevi olduğunu öne sürerken, aynı zamanda dinin de bilimin de dünya veya kâinat hakkındaki sorulara yanıt sunabilme potansiyeline sahip olduklarını savunur.

Bütüncül yaklaşımda, din bilim değerlendirme sürecine katılmakta ve doğru bilgiye ulaşmak için bilimin metodolojisine katkıda bulunabilmektedir. Böylece, din ve bilim birlikte evreni ve insanı anlamaya yardımcı olabileceklerdir. Ancak, bu yaklaşımın kabul edilebilirliği konusunda farklı görüşler mevcuttur.

Bazı eleştirmenlere göre, bütüncül yaklaşım, bilimi ve dini birbirinden ayıran temel farklılıkları göz ardı ederek bir bütünlük sağlamaya çalışmaktadır. Ayrıca, bu yaklaşım, bilimsel gerçeklerin objektifliğine zarar verebilir ve bilimsel süreçlerde dogmatizme yol açabilir. Bununla birlikte, diğerleri, din ve bilim arasındaki ayrımın sözde olduğunu ve gerçekte ayrılamaz bir bütünlüğün var olduğunu savunmaktadır.